មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃមេរោគអេដស៍

ជំងឺអេដស៍​(AIDS) ដែលមានពាក្យពេញហៅថា Acquired Immune Deficiency Syndrome ជាចង្កោមរោគសញ្ញានៃការចុះខ្សោយប្រព័ន្ធការពារខ្លួន។​  ជំងឺអេដស៍​(AIDS)ដែលកើតពីមេរោគអេដស៍ (HIV) នៅដំណាក់កាលចុងក្រោយបន្ទាប់ពីឆ្លងមេរោគនេះ។ មនុស្សម្នាក់អាចរស់នៅជាមួយមេរោគនេះបានច្រើនឆ្នាំដោយមិនមានចេញនូវរោគសញ្ញាអ្វីឡើយ។ នៅពេលដែលកោសិកា T-Cell ត្រូវបានបំផ្លាញដោយសារឥទ្ធិពលរបស់មេរោគអេដស៍ វាធ្វើឲ្យរាងកាយរបស់មនុស្សបាត់បង់ាបណ្តាលឲ្យរាងកាយរបស់េចស់មនុស្ស សមត្ថភាពក្នុងការប្រឆាំងនឹងជំងឺឆ្លងផ្សេងៗ និងបង្កទៅជាជំងឺអេដស៍តែម្តង។

HIV is transmitted through the following bodily fluids:

មេរោគអេដស៍ឆ្លងតាមរយៈវត្ថុរាវខាងក្រោម:

• ឈាម
• ទឹកកាម
• ទឹកដោះម្តាយ
• ទឹករំអិលទ្វារមាស និងភ្នាសរន្ធគូថ

ការរួមភេទ៖ នៅពេលដែលអ្នករួមភេទជាមួយមនុស្សដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ នោះមេរោគអេដស៍ អាចចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធរាងកាយរបស់អ្នកតាមរយៈទ្វារមាស រន្ធគូថ ឬលិង្គជាដើម និងភាគតិចឆ្លងតាមមាត់ដែលដាច់រលាត់។ ប្រសិនបើអ្នកមានដំបៅនៅភ្នាសស្តើង និងសើស្បែកដែលបណ្តាលមកពីជំងឺកាមរោគ (STDs) ដូចជាជំងឺពងបែក និងស្វាយ ឬប្រមេះទឹកបាយ វាបង្ករឲ្យមេរោគអេដស៍ងាយចូលក្នុងរាងកាយរបស់អ្នកបានយ៉ាងងាយស្រួលបំផុត។

ការប្រើប្រាស់ម្ជុល និងស៊ឺរាំងរួមគ្នា៖ បើសិនជាអ្នកប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនដោយចាក់ មេរោគអេដស៍អាចឆ្លងទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតតាមរយៈការប្រើប្រាស់ស៊ឺរាំង ឬម្ជុលរួមគ្នា។

ឆ្លងពីម្តាយទៅកូន៖ មេរោគអេដស៍អាចឆ្លងពីម្តាយទៅកូននៅអំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ ឬតាមរយៈការបំបៅដោះម្តាយ។ តែជាកម្រក្នុងនោះផងដែរ បុគ្គលិកថែទាំសុខភាព មន្រ្តីប៉ូលីស និងបុគ្គលិកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ដែលអាចប្រឈមនឹងការឆ្លងខ្ពស់នៅពេលដែលគេប៉ះផ្ទាល់ជាមួយមនុស្សដែលមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍។

ការបញ្ចូលឈាម៖ កត្តាចម្បងដែលអាចឆ្លងមេរោគអេដស៍ខ្ពស់ គឺតាមរយៈការបញ្ចូលឈាម​​​ និងការផ្តល់សិរីរាង្គ​​ តែការឆ្លងមានតិចតួចតាមរយៈការពិនិត្យ​មុនបានច្បាស់លាស់​មុនពេលបរិច្ចាគឈាម​ និង​សេរីរាង្គ។

បច្ចុប្បន្នមិនទាន់មានការព្យាបាល ឬឱសថណាដែលអាចព្យាបាលជំងឺអេដស៍ឲ្យជាសះស្បើយបាននោះទេ។ ប៉ុន្តែ អេដស៍អាចបង្ការដោយប្រើឱសថ និងការពារពីការឆ្លងបាន។

ខាងក្រោមជាវិធីសាស្ត្រដែលអ្នកអាចអនុវត្តដើម្បីកាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់នៃការឆ្លងមេរោគអេដស៍៖

• ប្រើប្រាស់ស្រោមអនាម័យជានិច្ច៖ ប្រសិនបើអ្នកជាមនុស្សសកម្មក្នុងការរួមភេទ ចូរប្រើប្រាស់ស្រោមអនាម័យឲ្យបានត្រឹមត្រូវ នៅពេលរួមភេទតាមទ្វារមាស និងរន្ធគូថជានិច្ច។ ស្រោមអនាម័យអាចការពារពីការឆ្លងមេរោគអេដស៍យ៉ាងមានប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់បំផុត។
• ប្រើប្រាស់ស៊ឺរាំង និងម្ជុល ដែលស្អាតរំងាប់មេរោគ៖ ប្រសិនបើអ្នកប្រើប្រាសគ្រឿងញៀនដោយចាក់ថ្នាំ សូមប្រើប្រាស់ស៊ឺរាំង ឬម្ជុលដែលនៅថ្មីជៀសវាងការប្រើប្រាស់រួមជាមួយអ្នកដទៃ។
• ការដឹងពីស្ថានភាពមេរោគអេដស៍របស់ដៃគូ អាចជួយឲ្យអ្នកបានទប់ស្កាត់ និងការពារការឆ្លងទាន់ពេលវេលា​ ដោយការប្រើស្រោមអនាម័យជាដើម។ មានអ្នកឆ្លងមេរោគអេដស៍​មួយចំនួនមិនដឹងពីស្ថានភាពរបស់ពួកគាត់ទេ។
• ធ្វើតេស្តរកមេរោគអេដស៍ជាមួយដៃគូរបស់អ្នក។
• ធ្វើតេស្តរកជំងឺឆ្លងតាមរយៈការរួមភេទផ្សេងទៀត៖ ការឆ្លងជំងឺកាមរោគផ្សេងៗដូចជា ជំងឺប្រមេះទឹកថ្លា ពងបែក​​ ប្រមេះទឹកបាយ ឬជំងឺស្វាយ អាចបង្ករជាហានិភ័យក្នុងការឆ្លងមេរោគអេដស៍ខ្ពស់។ មានជំងឺកាមរោគជាច្រើនគ្មានរោគសញ្ញាជាក់លាក់នោះទេ។
• ជៀសវាងការរួមភេទដោយគាប់ជួន ឬមានដៃគូច្រើន៖ ការមានដៃគូរួមភេទតិចនឹងជួយកាត់បន្ថយហានិភ័យពីការឆ្លងមេរោគអេដស៍ ឬជំងឺកាមរោគផ្សេងៗបានច្រើន។ 

មានមនុស្សដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍ជាច្រើនមិនបានដឹងពីរោគសញ្ញាណាមួយពីមេរោគនេះ រហូតដល់ដំណាក់កាលចុងក្រោយទើបដឹង។ ជាការពិត មេរោគអេដស៍អាចរស់នៅក្នុងខ្លួនរបស់អ្នករហូតដល់ ១០ឆ្នាំ ឬយូរជាងនេះ ដោយមិនមានបង្ហាញនូវរោគសញ្ញាជាក់ស្តែងណាមួយឲ្យឃើញឡើយ។ អាការៈអស់កម្លាំង រាគរូស ចង្អោរ ក្អួត គ្រុនក្តៅ និងរោគសញ្ញាកោសិកាផ្សេងៗ អាចជារោគសញ្ញាដែលកើតមាននៅដំណាក់កាលចុងក្រោយ – គឺនៅពេលដែលជំងឺនេះបានវិវត្តន៍។ រោគសញ្ញាទាំងអស់នេះកើតឡើងដោយសារតែប្រព័ន្ធភាពស៊ាំរបស់រាងកាយចុះខ្សោយ ហើយគ្មានសមត្ថភាពដើម្បីទប់ទល់នឹងមេរោគបាន។

មនុស្សមួយចំនួនអាចមានរោគសញ្ញាផ្តាសាយធ្ងន់ធ្ងរ នៅរយៈពេល ២សប្តាហ៍ដំបូង រហូតដល់ ៣០ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីឆ្លងមេរោគនេះ។ ត្រូវចងចាំថា មនុស្សដែលឆ្លងមេរោគអេដស៍ផ្សេងៗទៀត អាចនឹងមានរោគសញ្ញាខុសពីការរៀបរាប់ខាងលើ។

ខណៈពេលដែលមេរោគអេដស៍ជាជំងឺកាចសាហាវ ដូច្នេះត្រូវចាំថាការព្យាបាលគឺជារឿងសំខាន់បំផុត។ មានមនុស្សដែលផ្ទុកមេរោគអេដស៍ ជាច្រើនកំពុងរស់នៅក្នុងជីវិតដែលមានសុខភាពល្អ និងរឹងមាំដូចមនុស្សធម្មតា។ មេរោគអេដស៍លែងជា «មេរោគដែលកាចសាហាវ» ទៀតហើយ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៥ គឺមានឱសថប្រឆាំងនឹងមេរោគ (ART) ដែលវាមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ក្នុងការប្រឆាំងនឹងជំងឺនេះ។ ជាការពិត ការព្យាបាលនឹងមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់នៅពេលដែលអ្នកជំងឺប្រើប្រាស់ថ្នាំរបស់ពួកគេបានត្រឹមត្រូវ និងទៀងទាត់ ព្រោះវាជួយទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃមេរោគអេដស៍នៅក្នុងប្រព័ន្ធរាងកាយរបស់ពួកគេ។

ប្រសិនបើអ្នកមានផ្ទុកមេរោគអេដស៍ អ្នកអាចធ្វើការប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រ​ និងចិត្តសាស្ត្រពីគ្រូពេទ្យជំនាញ។ ការព្យាបាលមេរោគអេដស៍នៅកម្ពុជា គឺមិនគិតថ្លៃ ដូចជានៅតាមស្ថាប័នថែទាំសុខភាពនានាទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។